układ endokannabinoidowy

Układ endokannabinoidowy: nosisz go w sobie

by Stonerchef

Układ endokannabinoidowy jest kluczem do zrozumienia tego, jak naprawdę działają konopie i jaki jest ich związek z funkcjonowaniem naszego organizmu. Żyjemy w naprawdę cudownych czasach, bo jeszcze 50 lat temu nie mieliśmy bladego pojęcia, co stoi zarówno za fizjologicznymi i psychologicznymi efektami tej rośliny. I chociaż dziś wiemy już całkiem sporo na temat podstaw związanych z układem endokannabinoidowym, wiele jego aspektów pozostaje nadal niezbadanych.

W ogóle mamy takie wnioski, wyciągnięte na podstawie własnych obserwacji, że w Polsce temat konopi w towarzystwie spotyka się albo ze śmieszkami, albo z taką nadzwyczaj niezręczną konsternacją, jakby ktoś nagle puścił bąka. Wiecie, niby fajnie, śmiesznie, ale jakoś tak nie wypada.

Zapytajcie dowolną osobę w towarzystwie, czy wie, jak działają konopie, to albo usłyszcie coś o zjaraniu się, coś tam THC, samosiejka, nooo… yyyy… no nie wiem, ryje banię na dłuższą metę, nie? Dużo osób jest w stanie wymienić szereg schorzeń, w których konopie okazują się niesamowicie pomocne, ale mało kto wie, dlaczego.

Spoko, zaraz Wam wszystko pokażemy jak na bletce.

Czym w ogóle jest układ endokannabinoidowy?

układ endokannabinoidowy

Układ endokannabinoidowy to prawdopodobnie najważniejszy biologiczny system w całym organizmie, odgrywający kluczową rolę w utrzymaniu homeostazy oraz, jak się okazuje, odpowiedzialny za fizjologiczne i psychologiczne efekty konopi. Jest rozsiany po całym ciele, a jego receptory znajdują się m.in. w centralnym układzie nerwowym, komórkach układu odpornościowego, przewodzie pokarmowym oraz w obwodowym układzie nerwowym.

Jeśli więc układ endokannabinoidowy jest taki ważny, to dlaczego tak mało się o nim mówi, a w szkołach nadal klepią pantofelki i ameby?

Spokojnie, nie jest to spowodowane żadnym spiskiem, a jedynie faktem, że układ endokannabinoidowy jest relatywnie nowym odkryciem – pierwsze doniesienia o jego istnieniu pochodzą z roku 1988, kiedy pierwszy receptor kannabinoidowy został odnaleziony w szczurzym mózgu.

Co wchodzi w skład układu endokannabinoidowego?

Lista elementów składowych układu endokannabinoidowego jest krótka niczym skład dobrej przegryzki.

Układ endokannabinoidowy wyposażony jest w:

  • receptory kannabinoidowe znajdujące się na powierzchni komórek,
  • endokannabinoidy, czyli małe cząsteczki aktywujące w/w receptory,
  • Enzymy metaboliczne odpowiedzialne za rozpad endokannabinoidów, gdy organizm z nich skorzysta.

Receptory

Do tej pory udowodniono istnienie dwóch głównych receptorów kannabinoidowych: CB1 oraz CB2. Niektórzy badacze spekulują, że układ endokannabinoidowy posiada jeszcze więcej receptorów, ale to pozostaje póki co na poziomie hipotezy.

Receptory CB1 występują w największym stężeniu w mózgu, chociaż ich skupiska są obecne w całym ciele, nawet w śliniankach.  Jeśli chodzi o mózg, receptory CB1 występują w podwzgórzu (kontrola apetytu) oraz w ciele migdałowatym (pamięć i przetwarzanie emocji).

To między innymi z tymi receptorami łączy się THC odpowiedzialne za psychoaktywne działanie konopi oraz ich relaksacyjne efekty – o tym jednak później. Receptory CB1 zostały również odkryte w zakończeniach nerwowych, gdzie odpowiedzialne są za odczuwanie bólu.

Z kolei receptory CB2 występują w większości poza centralnym układem nerwowym, dominując układ odpornościowy. Podobnie do receptorów CB1, CB2 również rozsiane są po całym ciele, m.in. w obwodowym układzie nerwowym. Gdy receptor CB2 zostanie aktywowany, zaczyna walczyć ze stanami zapalnymi poprzez stymulację układu odpornościowego.

Endokannabinoidy

Do tej pory odkryto dwa endokannabinoidy, czyli kannabinoidy produkowane naturalnie przez organizm – jest to Anandamid (AEA) oraz 2-Arachidonyglicerol (2-AG).  Oba kannabinoidy wchodzą w bezpośrednią interakcję z receptorami kannabinoidowymi, wywołując określone reakcje organizmu w miejscach, do których przylegają.

Enzymy metaboliczne

Rolą enzymów jest niszczenie kannabinoidów w momencie, w którym zostają zużyte przez organizm. Jeden z nich (FAAH) jest odpowiedzialny za rozpad Anandamidu, natomiast drugi (MAGL) rozkłada 2-AG. Rolą obu enzymów jest dopilnowanie, żeby kannabinoidy zużywane były tylko w momencie, gdy nasze ciało tego potrzebuje i ani sekundy dłużej.

Jak (w dużym skrócie) działa układ endokannabinoidowy?

układ endokannabinoidowy

Układ endokannabinoidowy jest zaangażowany w regulację ogromu podstawowych funkcji życiowych, wliczając w to:

  • łaknienie,
  • sen,
  • nastrój,
  • motoryka,
  • temperatura ciała,
  • pamięć i procesy poznawcze,
  • funkcjonowanie układu odpornościowego,
  • ochrona neuronów,
  • trawienie,
  • funkcje rozrodcze,
  • metabolizm,
  • funkcje sercowo-naczyniowe.

W dużym uproszczeniu, gdy cokolwiek złego dzieje się z naszym zdrowiem, układ endokannabinoidowy zaczyna z tym walczyć poprzez produkcję swoich własnych kannabinoidów, które “gaszą pożar” poprzez łączenie się z receptorami kannabinoidowymi.

Dobrym przykładem takiej akcji ratunkowej inicjowanej przez organizm jest zwykła gorączka, kiedy układ endokannabinoidowy wysyła sygnał do ciała, że należy podnieść temperaturę do momentu, kiedy problem zostanie zwalczony.

Niestety, jak każdy układ w ludzkim ciele, ten również ma swoje limity i w przypadku zbyt dużego obciążenia, nie jest w stanie produkować więcej endokannabinoidów. Do tego dochodzi fakt, że nasze wewnętrzne kannabinoidy “żyją” bardzo krótko, a sam układ endokannabinoidowy jest systemem “na żądanie”, w związku z czym nie magazynuje kannabinoidów “na zaś”.

W 2008 roku, neurolog i badacz dr Ethan Russo wysunął tezę, że deficyty endokannabinoidowe mogą mieć znaczący wpływ na rozwój szeregu poważnych schorzeń, począwszy od  tych fizjologicznych typu migreny, fibromialgia, czy zespół jelita wrażliwego, aż po bóle neuropatyczne, schorzenia psychiczne i choroby neurodegeneratywne (Alzheimer, Parkinson).

No dobra, załóżmy, że układ endokannabinoidowy wyleciał z toru i jest bliski totalnemu wykolejeniu się.

Co wtedy?

Wtedy do gry wchodzą konopie

cannabis układ endokannabinoidowy

Zapewne przez całą dotychczasową treść zastanawialiście się, czy kannabinoidy mają coś wspólnego ze słowem “cannabis”. Mają – i to bardzo wiele.

Prawdę powiedziawszy, gdyby nie wyizolowanie THC w 1964 przez Raphaela Mechoulam, naukowca z Izraela, prawdopodobnie do dziś nie wiedzielibyśmy, co to jest układ endokannabinoidowy. Ówczesne odkrycie zapoczątkowało współpracę badacza z innym naukowcem Williamem Devane, która zaowocowała odkryciem pierwszego endokannabinoidu, czyli anandamidu (1992).

Fitokannabinoidy vs. Endokannabinoidy

Z punktu widzenia biochemii, konopie są rośliną najbliższą człowiekowi. Dlaczego? Ponieważ posiadają fitokannabinoidy, czyli substancje podobne w swojej strukturze do kannabinoidów produkowanych przez ludzki organizm. Przedrostek “fito” odnosi się do ich pochodzenia (fito = z kwiatów).

Fitokannabinoidy, dzięki swojej strukturze chemicznej, wspierają pracę układu endokannabinoidowego, ponieważ substancje zawarte w konopiach nie tylko łączą się z tymi samymi receptorami, ale również utrzymują się w organizmie dużo dłużej i docierają w zdecydowanie większym stężeniu.

Na ten czas wiemy, że istnieje ponad 100 kannabinoidów obecnych w konopiach, z czego w miarę dobrze przebadanych (choć jeszcze wiele przed nami), mamy całe… dwa.

Mowa tu o THC (delta-9-tetrahydrocannabinol) oraz CBD (cannabidiol).

Twój mózg wydziela swoje własne THC

THC endocannabinoid system

Pamiętacie, jak wspominaliśmy o najlepiej przebadanym endokannabinoidzie, czyli o anandamidzie?

Jest on nazywany w środowisku naukowym “cząsteczką rozkoszy” – nie bez powodu.

Anandamid kontroluje m.in:

  • Odczuwanie bólu,
  • Regulację apetytu,
  • Ośrodek nagrody w mózgu,
  • Nastrój (badania wykazały kluczową rolę kannabinoidów w odczuwaniu tzw. “Runner’s high”, czyli nagłego uderzenia euforii, delikatnego znieczulenia i uczucia błogości)
  • pamięć
  • funkcje rozrodcze,
  • regulację cyklu komórkowego

W tym miejscu dochodzimy do sensu naszego nagłówka. Tak się składa, że THC w swojej budowie jest niemal identyczne jak Anandamid, a co za tym idzie, łączy się z tymi samymi receptorami (CB1 i CB2).

układ endokannabinoidowy

Źródło: National Institute of Drug Abuse (USA)

Pewnie wiecie doskonale, że THC przypisuje się właściwości relaksacyjne (radosny nastrój), stymulujące apetyt (gastrofaza), zwiększające wrażliwość na bodźce z otoczenia, ale także wiele mówi się o jego działaniu przeciwzapalnym, antystresowym i znieczulającym. THC znajduje ostatnio duże grono zwolenników wśród kobiet w USA, które coraz częściej stosują produkty konopne bogate w ten kannabinoid, aby uśmierzyć bóle menstruacyjne i kontrolować wahania nastrojów towarzyszące tzw. przykrym dniom.

W dużym skrócie, dostarczając THC do organizmu, mózg odbiera to w ten sposób, że układ endokannabinoidowy zaczął wytwarzać większe ilości anandamidu – stąd wyżej wymienione efekty.

Co ciekawe, jeśli Anandamidu jest zbyt dużo, może to powodować uczucie niepewności i delikatnego lęku, co w przypadku THC dostarczanego z konopi powoduje efekt pt. “Za mocno się zjarałem”. U osób zdrowych psychicznie, nie powoduje to problemów, bo wszystko tak naprawdę jest w porządku, a uczucie lęku to naturalna reakcja organizmu na zbyt duży poziom “Anandamidu”, która przechodzi z czasem.

I wtedy wchodzi CBD, całe na zielono

CBD układ endokannabinoidowy

CBD, inaczej Cannabidiol, jest drugim najlepiej przebadanym kannabinoidem obecnym w konopiach. W przeciwieństwie do swojego kuzyna THC, CBD nie jest agonistą receptorów kannabinoidowych (nie łączy się z nimi), ale za to pełni rolę modulatora układu endokannabinoidowego. Nie ma on także właściwości odurzających.

W uproszczeniu wygląda to tak, że CBD stymuluje układ do produkcji większej ilości kannabinoidów, ale również wzmacnia właściwości prozdrowotne pozostałych składników konopi. Cannabidiolowi przypisuje się też wspieranie układu odpornościowego poprzez stymulację receptorów CB2 tam zawartych.

Ponadto, CBD jest naturalnym blokerem enzymu FAAH, odpowiedzialnego za rozpad Anandamidu, co oznacza, że pozwala temu endokannabinoidowi przetrwać dłużej w organizmie, podnosząc jednocześnie jego naturalny poziom.

A teraz najlepsze – CBD i THC są jak yin i yang. Cannabidiol zmniejsza aktywność receptorów CB1 w komórkach w mózgu w miejscu, w którym próbuje się do niego przykleić THC, zmniejszając tym samym efekty psychoaktywne swojego braciszka.

W większości szczepów konopnych bogatych w THC (marihuana), poziom CBD jest bliski jednemu procentowi w najlepszym przypadku, chyba że rozmawiamy o specjalnych szczepach, które są uprawiane pod kątem odpowiedniego balansu THC do CBD. Jest natomiast kannabidiol pozyskiwany z tzw. konopi przemysłowych, które zawierają jedynie śladowe ilości THC (mniej niż 0.2%), za to duże stężenie CBD.

Produkty z tej odmiany konopi są całkowicie legalne w Polsce, co daje możliwość sprawdzenia właściwości medycznych kannabidiolu na sobie – chociaż w tym przypadku bez efektów psychoaktywnych.

Na USA i Kanadę to my sobie jeszcze tutaj poczekamy póki co 😉

Układ Endokannabinoidowy: Co dalej?

Podczas gdy kolejne stany liberalizują politykę prawną dotyczącą konopi, a Kanada zalegalizowała rekreacyjne użycie marihuany w całym kraju, na świecie tworzy się bardzo dobry grunt pod dalszy rozwój badań w temacie układu endokannabinoidowego oraz wpływu kannabinoidów z konopi na jego funkcjonowanie.

Układ endokannabinoidowy jest prawdziwą żyłą złota dla współczesnych badaczy i możliwe, że dokładne zrozumienie powyższej zależności pozwoli rzucić nowe światło nie tylko na leczenie chorób przewlekłych, ale również zwróci uwagę na korzyści zdrowotne płynące z korzystania z konopi w celach niekoniecznie czysto medycznych.

Cokolwiek nowego się wydarzy w tej materii, możecie być pewni, że nam to nie umknie, a temat układu endokannabinoidowego rozwiniemy jeszcze wiele razy.

podpis pod postem


Odniesienia:

  • https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2241751/
  • http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/dmrr.764/abstract
  • https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7556170
  • https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1470919
  • https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22801993
  • https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7605349
  • https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22801993
  • http://cancerres.aacrjournals.org/content/68/2/339.long
  • https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15340387
  • http://www.phytecs.com/wp-content/uploads/2015/02/IntroductionECS.pdf
  • https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2241751/
  • https://www.canada.ca/en/health-canada/services/drugs-medication/cannabis/information-medical-practitioners/information-health-care-professionals-cannabis-cannabinoids.html
  • http://www.beyondthc.com/wp-content/uploads/2012/07/eCBSystemLee.pdf

Zobacz również inne artykuły